در دنیای دیجیتال امروزی، امنیت اطلاعات کاربران از اهمیت بالایی برخوردار است. با افزایش حملات سایبری و خطرات مرتبط با نفوذ به حساب‌های کاربری، نیاز به استفاده از روش‌های احراز هویت ایمن‌تر برای محافظت از اطلاعات شخصی و سازمانی به شدت احساس می‌شود. احراز هویت دو عاملی (2FA) و احراز هویت چند عاملی (MFA) از جمله روش‌های پرکاربرد در این زمینه هستند. اما تفاوت این دو چیست و کدامیک مناسب‌تر است؟ در این مقاله، این دو روش امنیتی را به صورت جامع مورد بررسی قرار می‌دهیم.

احراز هویت دو عاملی (2FA) چیست؟

احراز هویت دو عاملی (Two-Factor Authentication) که به اختصار 2FA نامیده می‌شود، یک روش امنیتی است که دو عامل امنیتی متفاوت را برای تأیید هویت کاربر به کار می‌گیرد. به زبان ساده، در این روش، برای دسترسی به یک حساب کاربری یا سیستم، کاربر باید دو مورد از موارد زیر را فراهم کند:

1. چیزی که کاربر می‌داند – مانند رمز عبور یا پین کد.
2. چیزی که کاربر دارد – مانند یک تلفن همراه یا دستگاه توکن امنیتی.
3. چیزی که کاربر هست – مانند اثر انگشت، تشخیص چهره، یا اسکن عنبیه چشم.

در احراز هویت دو عاملی، معمولاً یکی از این عوامل، رمز عبور و دیگری دستگاهی است که کاربر در اختیار دارد. مثلاً پس از وارد کردن رمز عبور، یک کد تأیید از طریق پیامک یا ایمیل برای کاربر ارسال می‌شود که با وارد کردن این کد، هویت وی تایید و دسترسی به سیستم فراهم می‌گردد. این روش امنیتی، حتی اگر یکی از این عوامل به خطر بیافتد، با محافظت از طریق عامل دوم، دسترسی مهاجم را محدود می‌کند.

احراز هویت چند عاملی (MFA) چیست؟

احراز هویت چند عاملی (Multi-Factor Authentication)، رویکردی امنیتی است که در آن از بیش از یک عامل امنیتی برای تأیید هویت کاربر استفاده می‌شود. MFA نسبت به 2FA شامل عوامل بیشتری است و ممکن است از سه یا حتی بیشتر از عوامل امنیتی به‌طور همزمان برای حفاظت استفاده کند. در MFA علاوه بر رمز عبور و کد تأیید، موارد دیگری نیز می‌تواند برای افزایش امنیت به کار گرفته شود.

عوامل امنیتی در MFA می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

1. چیزی که کاربر می‌داند – مانند رمز عبور یا پین.
2. چیزی که کاربر دارد – مانند دستگاه توکن امنیتی، کارت هوشمند یا تلفن همراه.
3. چیزی که کاربر هست – مانند اثر انگشت، اسکن چهره، یا تشخیص صدا.
4. مکان کاربر – تعیین موقعیت جغرافیایی یا آدرس IP.
5. رفتار کاربر – تحلیل الگوهای تایپ کردن یا حرکت ماوس.

به‌عنوان مثال، در یک سیستم بانکی که از MFA استفاده می‌کند، کاربر ممکن است ابتدا رمز عبور خود را وارد کند، سپس کد تأیید را از طریق پیامک دریافت و وارد کند، و در نهایت نیز با تأیید اثر انگشت یا اسکن چهره، هویت او به‌طور کامل تایید شود. این ترکیب عوامل امنیتی، سطح بسیار بالاتری از محافظت را نسبت به احراز هویت دو عاملی فراهم می‌کند.

تفاوت‌های کلیدی بین 2FA و MFA

1. تعداد عوامل امنیتی

تفاوت اصلی بین 2FA و MFA در تعداد عوامل امنیتی مورد استفاده است. در 2FA تنها از دو عامل استفاده می‌شود، اما در MFA می‌توان از سه یا حتی بیشتر از عوامل مختلف استفاده کرد. این یعنی MFA انعطاف‌پذیری و امکان بیشتری برای افزایش امنیت دارد.

2. سطح امنیت

به دلیل استفاده از عوامل امنیتی بیشتر، MFA سطح امنیتی بالاتری نسبت به 2FA دارد. در MFA، اگر یکی از عوامل به خطر بیافتد، مهاجم نیاز به دور زدن عوامل دیگر دارد که این موضوع باعث می‌شود MFA برای محافظت از اطلاعات حساس و حیاتی بسیار مناسب‌تر باشد.

3. پیچیدگی و سهولت استفاده

از آنجا که 2FA تنها از دو عامل استفاده می‌کند، پیاده‌سازی و استفاده از آن ساده‌تر است و در بسیاری از سیستم‌های آنلاین رایج است. در مقابل، MFA به دلیل استفاده از عوامل امنیتی بیشتر، ممکن است پیچیده‌تر و زمان‌برتر باشد و برای کاربرانی که به امنیت بیشتر نیاز دارند، مناسب‌تر باشد.

4. محدوده استفاده و کاربرد

2FA به طور گسترده برای امنیت پایه و محافظت از دسترسی به حساب‌های آنلاین و دستگاه‌ها استفاده می‌شود، در حالی که MFA بیشتر برای محافظت از داده‌های حساس و سیستم‌های حیاتی مانند سامانه‌های بانکی، سیستم‌های دولتی و سازمان‌های بزرگ کاربرد دارد. استفاده از MFA در محیط‌هایی که نیاز به سطح امنیتی بالا دارند، معمول است.

کاربردهای 2FA و MFA در دنیای واقعی

کاربردهای 2FA

احراز هویت دو عاملی به دلیل سادگی و کارایی مناسب خود، در بسیاری از حساب‌های کاربری و دستگاه‌های آنلاین به کار گرفته می‌شود. برخی از نمونه‌های کاربردی 2FA عبارتند از:

• حساب‌های کاربری ایمیل و شبکه‌های اجتماعی: با استفاده از 2FA، کاربر می‌تواند حساب کاربری خود را از دسترسی‌های غیرمجاز محافظت کند.
• ورود به سیستم‌های مالی و بانکی: برای تراکنش‌های آنلاین، اغلب کدهای تأیید از طریق پیامک یا اپلیکیشن‌های امنیتی ارسال می‌شود.
• حساب‌های ذخیره‌سازی ابری: برای محافظت از داده‌های حساس و شخصی در فضای ابری از 2FA استفاده می‌شود.

کاربردهای MFA

در مقابل، MFA به دلیل امنیت بالا، در محیط‌هایی که نیاز به محافظت از اطلاعات حیاتی و داده‌های حساس دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. نمونه‌هایی از کاربرد MFA عبارتند از:

• سازمان‌های دولتی و نظامی: برای محافظت از اطلاعات حیاتی و امنیت ملی.
• شرکت‌های بزرگ و صنایع حساس: در بخش‌هایی مانند مالی، بهداشت و فناوری، که نیاز به سطح امنیتی بالا دارند.
• سیستم‌های بانکی و مالی پیچیده: برای دسترسی به سیستم‌های بانکی و انجام تراکنش‌های مالی حساس از MFA استفاده می‌شود.

کدام روش مناسب‌تر است؟

انتخاب بین 2FA و MFA به نیازهای امنیتی و نوع داده‌های محافظت‌شده بستگی دارد. اگرچه 2FA برای بسیاری از کاربران و حساب‌های کاربری معمولی کافی است و سطحی از امنیت را فراهم می‌کند، اما MFA به دلیل ترکیب چندین عامل امنیتی، سطح محافظت بسیار بالاتری را ارائه می‌دهد و برای محیط‌هایی که نیاز به امنیت بالا دارند، گزینه‌ای مناسب‌تر به شمار می‌رود.

در نتیجه، اگر امنیت برای شما اهمیت دارد و نیاز به حفاظت از داده‌های حیاتی و حساس دارید، MFA راهکاری بهتر و جامع‌تر خواهد بود؛ در حالی که برای حساب‌های کاربری عادی و استفاده روزمره، 2FA ممکن است کافی باشد و تجربه کاربری ساده‌تری را ارائه دهد.