در دنیای توسعه‌ی وب، Node.js به عنوان یک راهکار قدرتمند برای اجرای جاوا اسکریپت در سمت سرور شناخته می‌شود. اما با گذر زمان، چالش‌های امنیتی، وابستگی به NPM و پیچیدگی‌های مدیریت پکیج‌ها، باعث شد که Ryan Dahl، خالق Node.js، پروژه‌ی جدیدی را برای رفع این مشکلات معرفی کند: Deno. این محیط اجرای مدرن، امنیت بالاتر، عملکرد بهتر و قابلیت‌های پیشرفته‌ای را برای اجرای JavaScript و TypeScript فراهم کرده است. در این مقاله، Deno را بررسی می‌کنیم و نشان می‌دهیم چرا گزینه‌ای مناسب برای پروژه‌های بزرگ محسوب می‌شود.

۱. Deno چیست و چگونه کار می‌کند؟

Deno یک Runtime جدید برای جاوا اسکریپت و تایپ‌اسکریپت است که به صورت نیتیو و بدون نیاز به تنظیمات اضافی اجرا می‌شود. برخلاف Node.js که به وی هشت و libuv وابسته است، Deno مستقیماً روی وی هشت اجرا می‌شود اما از Rust برای بهینه‌سازی و افزایش امنیت استفاده می‌کند. مهم‌ترین ویژگی‌های آن شامل:

✔️ امنیت بالا: به‌صورت پیش‌فرض، هیچ اسکریپتی به فایل سیستم، شبکه یا متغیرهای محیطی دسترسی ندارد.
✔️ پشتیبانی از TypeScript: بدون نیاز به نصب transpiler، کدهای TypeScript را اجرا می‌کند.
✔️ عدم نیاز به NPM: از URL-based Imports استفاده می‌کند، بنابراین به پکیج منیجر نیازی ندارد.
✔️ مدیریت بهتر ماژول‌ها: ماژول‌ها به‌صورت مستقیم از وب بارگیری می‌شوند، بدون وابستگی به node_modules.
✔️ مدیریت حافظه بهینه: استفاده از Rust به جای C++ باعث بهبود عملکرد و مدیریت بهتر حافظه شده است.

۲. تفاوت‌های کلیدی بین Deno و Node.js

Deno در بسیاری از جنبه‌ها با Node.js تفاوت دارد و بهبودهای چشمگیری ارائه می‌دهد. در جدول زیر، تفاوت‌های کلیدی این دو تکنولوژی را بررسی می‌کنیم:

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، Deno بسیاری از مشکلات Node.js را برطرف کرده و آن را برای پروژه‌های بزرگ بهینه کرده است.

۳. چرا Deno برای پروژه‌های بزرگ مناسب است؟

۱. امنیت بالا

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های Deno، امنیت در سطح اجرا است. در Node.js، هر اسکریپتی که روی سرور اجرا شود، می‌تواند به فایل سیستم، شبکه و متغیرهای محیطی دسترسی داشته باشد. اما Deno از Sandboxing استفاده می‌کند و به‌صورت پیش‌فرض دسترسی‌ها را محدود می‌کند. برای مثال، اگر بخواهید یک فایل را در Deno بخوانید، باید به‌طور صریح دسترسی را فعال کنید:

deno run --allow-read script.ts

این قابلیت، حملات مخرب را به‌شدت کاهش می‌دهد و Deno را برای پروژه‌های حساس و بزرگ، امن‌تر می‌کند.

۲. مدیریت ماژول‌های بهینه بدون node_modules

در Node.js، یکی از مشکلات بزرگ، حجم عظیم node_modules است که باعث کندی عملکرد می‌شود. اما Deno از سیستم ماژول‌های مبتنی بر URL استفاده می‌کند و دیگر نیازی به package.json و NPM ندارد. ماژول‌ها مستقیماً از CDNها مانند Skypack و Deno Land بارگیری می‌شوند.

مثال:

import { serve } from "https://deno.land/std/http/server.ts";

serve((req) => new Response("Hello World"), { port: 8000 });

این سیستم، وابستگی‌های ناخواسته را حذف کرده و باعث افزایش امنیت و سرعت توسعه می‌شود.

۳. پشتیبانی از TypeScript بدون نیاز به تنظیمات اضافی

در Node.js برای اجرای TypeScript، نیاز به نصب ts-node یا babel دارید، اما Deno از TypeScript به‌صورت نیتیو پشتیبانی می‌کند و نیازی به تنظیمات اضافی ندارد.

اجرای مستقیم کد TypeScript در Deno:

deno run script.ts

این قابلیت، مدیریت و نگهداری پروژه‌های بزرگ را ساده‌تر و سریع‌تر می‌کند.

۴. مقایسه عملکرد فریمورک‌ها و محیط‌های اجرایی با Deno

✅ نتیجه:

• Nest.js بدون Express یا Fastify عملکرد بهتری نسبت به نسخه Express دارد، اما هنوز از Deno عقب‌تر است.
• Deno در مقایسه با Node.js و Express.js عملکرد بهتری دارد و امنیت بالاتری ارائه می‌دهد.
• Fastify و Bun سریع‌تر از Deno هستند، اما Deno امنیت و پایداری بیشتری دارد.
• Nest.js (Fastify) ترکیب مناسبی از سرعت و امنیت را ارائه می‌دهد، اما همچنان نیازمند تنظیمات امنیتی اضافی است.
• Node.js هنوز پشتیبانی وسیعی دارد اما از نظر عملکرد و امنیت در برابر Deno ضعیف‌تر عمل می‌کند.

🚀 Deno برای پروژه‌های بزرگ و امن گزینه‌ای عالی است، به خصوص اگر نیازی به NPM نداشته باشید. اگر سرعت فوق‌العاده مهم است، Bun و Fastify بهتر عمل می‌کنند. Nest.js برای پروژه‌های ماژولار و سازمانی انتخاب مناسبی است.

5. مقایسه امنیتی فریمورک‌ها و محیط‌های اجرایی جاوا اسکریپت  با  Deno 

✅ نتیجه کلی:

• Deno از نظر امنیتی بهترین گزینه است زیرا Sandboxing پیش‌فرض دارد، دسترسی‌ها را محدود کرده و امنیت ماژول‌ها را کنترل می‌کند.
• Nest.js (چه با Express چه با Fastify) برای تأمین امنیت نیاز به پکیج‌های جانبی دارد.
• Bun عملکرد بهتری از نظر سرعت دارد، اما محدودیت‌های امنیتی Deno را ندارد.
• Hapi.js از نظر امنیت نسبت به Express بهتر است زیرا برخی قابلیت‌های امنیتی مانند Rate Limiting و Integrity Check را به‌صورت داخلی ارائه می‌دهد.

🚀 اگر نیاز به امنیت بالا دارید، Deno بهترین گزینه است!

6. آیا باید از Deno استفاده کنیم؟

✅ Deno برای پروژه‌های بزرگ و مدرن که امنیت، TypeScript، و ساختار ساده‌تری نیاز دارند، مناسب است.
❌ اگر پروژه‌ی شما کاملاً وابسته به NPM و اکوسیستم Node.js است، ممکن است Deno محدودیت‌هایی داشته باشد.برخلاف Node.js که صدها هزار بسته NPM دارد، Deno هنوز در حال رشد است و بسیاری از ابزارهای محبوب هنوز نسخه‌ی پایدار Deno ندارند.اگرچه Deno از نظر امنیت بهتر است، اما به دلیل عملکرد کمتر، اکوسیستم کوچک‌تر و پشتیبانی ضعیف‌تر از ابزارهای بزرگ، برای پروژه‌های عظیم  ممکن است مناسب نباشد ، لذا با احتیاط از آن نسبت به نیازمندی هایتان استفاده کنید .

بهترین موارد استفاده از Deno

✔️ توسعه APIهای REST و GraphQL
✔️ مدیریت فایل‌های بزرگ و پردازش داده‌ها
✔️ ایجاد سرورهای مدرن با امنیت بالا
✔️ پروژه‌های مقیاس‌پذیر که از TypeScript استفاده می‌کنند