Six Sigma چیست ؟

شش سیگما، یک رویکرد انقلابی در مدیریت کسب‌وکار است که به منظور بهبود کیفیت و کارایی فرآیندها طراحی شده است. این رویکرد، که اولین بار توسط شرکت موتورولا در دهه ۱۹۸۰ میلادی معرفی شد، به سرعت توجه بسیاری از سازمان‌های بزرگ و کوچک را به خود جلب کرد.

تاریخچه و توسعه

شش سیگما به عنوان یک ابزار کیفیت در موتورولا شروع به کار کرد و به سرعت به یک استاندارد صنعتی تبدیل شد. جک ولچ، مدیرعامل سابق جنرال الکتریک، یکی از بزرگ‌ترین حامیان این رویکرد بود و آن را به عنوان بخش مرکزی استراتژی کسب‌وکار خود در نظر گرفت.

اصول و مفاهیم

شش سیگما بر پنج فاز DMAIC (تعریف، اندازه‌گیری، تجزیه و تحلیل، بهبود و کنترل) تمرکز دارد. هدف اصلی این است که هر فرآیندی باید کمتر از ۳.۴ خطا در هر یک میلیون فرصت ایجاد کند. این رویکرد بر داده‌های کمی و تجزیه و تحلیل آماری تأکید دارد.

کاربردها

از شش سیگما در صنایع مختلف، از تولید گرفته تا خدمات و بهداشت، استفاده می‌شود. این رویکرد به شرکت‌ها کمک می‌کند تا از طریق کاهش خطاها، افزایش کیفیت و بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها، رضایت مشتری را افزایش دهند.

نتیجه‌گیری

شش سیگما نه تنها یک ابزار برای کنترل کیفیت است، بلکه یک فلسفه مدیریتی است که به دنبال بهبود مستمر و پایدار در تمام جنبه‌های کسب‌وکار است. با استفاده از این رویکرد، سازمان‌ها می‌توانند به سطح بالاتری از عملکرد و رضایت مشتری دست یابند.

 یک مثال واقعی از کاربرد شش سیگما در دنیای کسب‌وکار

مثال: بهبود فرآیندها در شرکت هواپیمایی

مشکل اولیه: یک شرکت هواپیمایی بزرگ با مشکلات متعددی در زمینه به تأخیر افتادن پروازها و نارضایتی مسافران مواجه بود. تأخیرهای مکرر در پروازها باعث ایجاد زنجیره‌ای از مشکلات از جمله افزایش هزینه‌ها و کاهش رضایت مشتریان شده بود.

رویکرد شش سیگما: شرکت تصمیم گرفت برای حل این مشکل، از رویکرد شش سیگما استفاده کند. آنها ابتدا با استفاده از فاز "تعریف" در DMAIC، مشکل را به دقت تعریف کردند و سپس در فاز "اندازه‌گیری"، داده‌های مربوط به تأخیر پروازها را جمع‌آوری کردند.

تجزیه و تحلیل و بهبود: در فازهای "تجزیه و تحلیل" و "بهبود"، آنها متوجه شدند که بسیاری از تأخیرها به دلیل ناکارآمدی در فرآیندهای زمینی، از جمله بارگیری و تخلیه بار، و همچنین تأخیر در آماده‌سازی کابین هواپیما بود. با استفاده از تکنیک‌های شش سیگما، آنها توانستند فرآیندهای مربوطه را بهینه‌سازی کنند، به طوری که اثربخشی و سرعت آنها افزایش یابد.

نتایج: پس از اجرای این تغییرات، شرکت هواپیمایی شاهد کاهش قابل توجهی در تعداد و مدت تأخیرهای پرواز بود. این امر منجر به افزایش رضایت مشتریان، کاهش هزینه‌های اضافی و بهبود کلی عملکرد شرکت شد.

این مثال نشان می‌دهد که چگونه شش سیگما می‌تواند به طور مؤثری در حل مشکلات پیچیده کسب‌وکار و بهبود فرآیندها به کار گرفته شود.

فازهای شش سیگما (Six Sigma)

1. تعریف (Define)

• هدف: تعیین مشکلات و اهداف پروژه.
• کاربرد: در این مرحله، تیم شش سیگما مشکلات کلیدی را شناسایی می‌کند، اهداف پروژه را مشخص می‌کند، و نیازهای مشتریان را درک می‌کند.
• ابزارها: ابزارهایی مانند نقشه‌های جریان فرآیند (process flowcharts) و ماتریس SIPOC (که مخفف عرضه‌کننده‌ها، ورودی‌ها، فرآیند، خروجی‌ها، و مشتریان است) استفاده می‌شوند.

2. اندازه‌گیری (Measure)

• هدف: ارزیابی وضعیت فعلی فرآیند.
• کاربرد: در این فاز، داده‌های مربوط به فرآیند جمع‌آوری می‌شوند تا وضعیت فعلی آن مشخص شود. این کار برای درک بهتر مشکلات فعلی و تعیین خط پایه برای بهبود است.
• ابزارها: ابزارهای آماری مانند نمودارهای کنترل، نمودارهای Pareto و تحلیل قابلیت فرآیند.

3. تجزیه‌وتحلیل (Analyze)

• هدف: شناسایی علل اصلی مشکلات.
• کاربرد: در این مرحله، علل ریشه‌ای مشکلات شناسایی می‌شوند. تیم تلاش می‌کند تا درک کند که چه چیزی باعث نقص یا مشکل در فرآیند می‌شود.
• ابزارها: تکنیک‌هایی مانند تحلیل علت و معلول (cause-and-effect analysis) و تحلیل همبستگی.

4. بهبود (Improve)

• هدف: طراحی و اجرای راه‌حل‌ها برای رفع علل ریشه‌ای.
• کاربرد: در این فاز، راه‌حل‌هایی برای حل مشکلات موجود ایجاد و پیاده‌سازی می‌شوند. این مرحله به تغییر و بهینه‌سازی فرآیندها می‌پردازد.
• ابزارها: تکنیک‌های حل مسئله مانند طوفان مغزی (brainstorming)، طراحی آزمایش‌ها (Design of Experiments) و پیاده‌سازی راه‌حل‌ها.

5. کنترل (Control)

• هدف: حفظ بهبودهای حاصل شده.
• کاربرد: در این مرحله، اطمینان حاصل می‌شود که بهبودهایی که به دست آمده‌اند، پایدار و مستمر هستند. این فاز شامل نظارت مداوم بر فرآیندها و جلوگیری از بازگشت به عملکرد نامطلوب است.
• ابزارها: نمودارهای کنترل، دستورالعمل‌های عملیاتی استاندارد (SOPs) و آموزش مداوم کارکنان.

این پنج فاز شش سیگما - تعریف، اندازه‌گیری، تجزیه‌وتحلیل، بهبود و کنترل - هسته اصلی رویکرد شش سیگما را تشکیل می‌دهند و برای دستیابی به بهبود مستمر در عملکرد کسب‌وکار استفاده می‌شوند.